∆ρ. Χαρούλα Σπινθηροπούλου
Αργατία Ο.Ε.
Εισήγηση στο πλαίσιο
της πρώτης συνάντησης για την ελληνική
αµπελουργία, 20-21 Απρίλη 2012, Καπανδρίτι
Αττικής
Θα ξεκινήσω την εισήγησή
µου δίνοντας τον ορισµό της οικογενειακής
εκµετάλλευσης όπως εγώ τον αντιλαµβάνοµαι:
Μια οικογενειακής µορφής επιχείρηση
που περιλαµβάνει αµπελώνες και οινοποιείο και στην
οποία όλες οι αναγκαίες εργασίες
(καλλιέργεια αµπελώνων, παραγωγή κρασιού,
διάθεση) πραγµατοποιούνται από τα µέλη
της οικογένειας.
Για να είναι βιώσιµη
µια τέτοια εκµετάλλευση θα πρέπει να
διαθέτει 20-50 στρ, έκταση την οποία µια
τετραµελής οικογένεια µπορεί άνετα να
διαχειριστεί.
Όταν αναφέροµαι σε ένα
οικογενειακό οινοποιείο το µυαλό µου
πάντα πηγαίνει στη Βουργουνδία, όπου
υπάρχουν πολλές οικογενειακές
εκµεταλλεύσεις µε εκτάσεις που µοιάζουν
µε αυτές των ελληνικών οικογενειακών
εκµεταλλεύσεων και οι οποίες
δραστηριοποιούνται σε ένα
γεωµορφολογικό περιβάλλον
που µοιάζει µε αυτό πολλών ελληνικών
περιοχών. Υπάρχουν βέβαια και σηµαντικά
στοιχεία διαφοροποίησης.
Στη Βουργουνδία τα
οικογενειακά οινοποιεία δραστηριοποιούνται
µέσα σε ένα zonage viticole µε ξεκάθαρα
χαρακτηριστικά όσον αφορά την ποιότητα,
τον χαρακτήρα, και την «τιµή» των κρασιών.
Έχουν παράλληλα µια
µακρόχρονη και συνεχή παράδοση και µια
ιστορία που δικαιολογεί την τιµολογιακή
πολιτική των οικογενειακών οινοποιείων
και εξασφαλίζει τη βιωσιµότητά τους
ακόµη και µε ένα πολύ µικρό αριθµό
φιαλών. Επισκεπτόµενος ένα τέτοιο
οινοποιείο και έχοντας τις κατάλληλες
διασυνδέσεις µπορείς να δοκιµάσεις
κρασιά 20,30, 40, 50 ετών, να επισκεφτείς
αµπελώνες που ξεπερνούν τα 100 έτη.
Τι γίνεται στην Ελλάδα;
Την τελευταία εικοσαετία
έχουµε µία σηµαντική αύξηση των
οικογενειακής µορφής οινοποιείων, µε
αµπελώνες ηλικίας µικρότερης των 20 ετών
(στις περισσότερες περιπτώσεις), χωρίς
όµως ξεκάθαρους στόχους. Μικρά οινοποιεία
που θέλουν να γίνουν Μπουτάρης στη θέση του Μπουτάρη, που να
λεν ότι είναι οικογενειακά, αλλά να
έχουν και τους εργάτες τους για να
αισθάνονται «αφεντικά».
Οι ιδιοκτήτες τους
είναι γεωπόνοι, οινολόγοι, αµπελουργοί,
γιατροί, δικηγόροι, µηχανικοί κλπ
Ευτυχώς σε αρκετές
περιπτώσεις η επιλογή της δηµιουργίας
µιας οικογενειακής αµπελοοινικής
εκµετάλλευσης είναι συνειδητή. Σε πολλές
όµως περιπτώσεις είναι καθαρά για την
απόκτηση ενός prestige που θεωρείται ότι
παρέχει η ενασχόληση µε το κρασί και
µιας λάθος αντίληψης που συνδέει το
«µου αρέσει να πίνω κρασί» µε το «αγαπώ
το κρασί».
Έτσι οι ιδιοκτήτες
συχνά στερούνται γνώσεων και δεν έχουν
καµία διάθεση να εκπαιδευτούν, θεωρούν
ότι τα ξέρουν όλα και ότι το κρασί τους
είναι το καλύτερο, συνήθως χωρίς να
µπουν στον κόπο να δοκιµάσουν κανένα
άλλο. ∆υστυχώς τα παραπάνω δεν είναι
αποκυήµατα της φαντασίας µου.
Φυσικά θέλοντας να σας
παρουσιάσω τα πλεονεκτήµατα και τα
µειονεκτήµατα µιας οικογενειακής
εκµετάλλευσης δε θα µπορούσα παρά να
παρουσιάσω ως παράδειγµα την δική µας
εκµετάλλευση, την Αργατία.
Καλλιεργούµε 21 στρ
αµπελώνες γηγενών ποικιλιών µε κυρίαρχη
ποικιλία το Ξινόµαυρο, µε βάση τις αρχές
της βιολογικής γεωργίας. Οι πρώτοι µας
αµπελώνες φυτεύτηκαν το 2000 ενώ το 2009
φυτέψαµε το τελευταίο µας αµπελοτεµάχιο.
Κτίσαµε το οινοποιείο
µας το 2006 το οποίο έχει µία δυναµικότητα
30 τν. Αυτή τη στιγµή παράγουµε 8000 φιάλες
και το οινοποιείο βγάζει απλά τα έξοδά
του. Θεωρούµε ότι σε δύο χρόνια που όλα
τα αµπέλια µας θα είναι σε πλήρη παραγωγή
θα φτάσουµε τις 15000 φιάλες, µέγεθος που
εξασφαλίζει τη βιωσιµότητα του οινοποιείου
και την αξιοπρεπή µας διαβίωση.
Όλες οι εργασίες γίνονται
αποκλειστικά από τα µέλη της οικογένειας
και φίλους.
Γιατί δηµιουργήσαµε
την αµπελοοινική µας εκµετάλλευση;
1. Γιατί θέλαµε να
αλλάξουµε τρόπο ζωής
2. Για να αξιοποιήσουµε
τα αποτελέσµατα της εικοσαετούς έρευνας
και της εµπειρίας µας στην πράξη
3. Γιατί αγαπάµε τον τόπο
µας και θέλαµε να βοηθήσουµε στην
αγροτοτουριστική του ανάπτυξη
Ποτέ µας δεν ονειρευτήκαµε
κάτι τέτοιο!!!
Ας δούµε τώρα τα
πλεονεκτήµατα και τα µειονεκτήµατα της
µικρής µας οικογενειακής εκµετάλλευσης
στις διάφορες φάσεις της παραγωγικής
διαδικασίας.
Καλλιέργεια του Αμπελιού
Εδώ µόνο πλεονεκτήµατα
µπορώ να αναφέρω:
Το κόστος διαχείρισης
των αµπελώνων µας είναι µικρότερο σε
σχέση µε µεγαλύτερα µεγέθη που απαιτούν
ξένη εργασία, το δε ετήσιο κόστος
παραγωγής σταφυλιού ανέρχεται στα 30-40
λεπτά
∆ουλεύοντας ο ίδιος
τα αµπέλια σου, αποκτάς ακριβή γνώση
των ιδιαιτεροτήτων του κάθε αµπελοτεµαχίου
και της ποιότητάς του, αλλά και βιώνεις
τις ιδιαιτερότητες της κάθε χρονιάς
Επεµβαίνεις έγκαιρα
στην κάθε εργασία αφού δεν έχεις ωράριο.
Το σηµαντικότερο όµως
πλεονέκτηµα είναι το γεγονός ότι
δουλεύεις σε ένα υγιές περιβάλλον και
βλέπεις κάθε χρόνο το αποτέλεσµα των
ενεργειών σου. ∆εν υπάρχει ωραιότερο
πράγµα από αυτό. Ακόµα και τις
εποχές τις βιώνεις διαφορετικά µέσα
στο αµπέλι.
Οινοποίηση
Εδώ αρχίζουν τα δύσκολα.
Τα αρνητικά σηµεία είναι αρκετά και
ξεκινούν από το µικρό µέγεθος της
εκµετάλλευσης και από το γεγονός ότι
για καθαρά ερευνητικούς σκοπούς φυτέψαµε
αρκετές ελληνικές ποικιλίες και κλώνους
ποικιλιών.
Οι διαφορετικής ωρίµανσης
ποικιλίες, τα διαφορετικά εδάφη που
καλλιεργείται η ίδια ποικιλία παρουσιάζουν
µία σχετική δυσκολία διαχείρισης της
πρώτης ύλης στο βέλτιστο της τεχνολογικής
ωριµότητας της κάθε ποικιλίας. Επιπλέον
οι µικρές ποσότητες αναγκάζουν στη
χρήση πολλών µικρών δεξαµενών µε
υψηλότερο κόστος αγοράς. ΄
Από την άλλη χρειάζεσαι
ένα µικρό πιεστήριο και περισσότερες
πιέσεις και άρα περισσότερη εργασία.
Γενικά όλος ο εξοπλισµός της οινοποίησης
είναι αναλογικά ακριβότερος.
Υψηλότερο είναι και το
κόστος των αναλωσίµων οινοποίησης,
χρειάζεσαι κάποια γραµµάρια ενός
σκευάσµατος για µια δεξαµενή και είσαι
αναγκασµένος να αγοράσεις µία µεγάλη
συσκευασία που µπορεί το υπόλοιπο να
µη σου ξαναχρειαστεί ή να έχει την
επόµενη φορά που θα το θέλεις να έχει
λήξει.
Αλλά και το κόστος των
αναλύσεων είναι υψηλό. Πληρώνεις το
ίδιο για ένα δείγµα από µία 2τν δεξαµενή
ή µία 20τν.
Το κόστος των υλικών
συσκευασίας είναι επίσης υψηλό και
έχεις και επιπλέον το βραχνά της κατώτερης
παραγγελίας. Θυµάµαι τον πρώτο χρόνο
που παραγγείλαµε καψύλια και κιβώτια,
η παραγγελία µας ήταν για 5 χρόνια µε
ότι αυτό συνεπάγεται (χρήµατα, αποθήκευση
κλπ).
Ξεκινήσαµε µε 3
διαφορετικές φιάλες για να καταλήξουµε
σε µία προσπαθώντας να βελτιώσουµε τη
διαχείρισή τους.
Τέλος έχουµε να
αντιµετωπίσουµε και το πολύ υψηλό κόστος
των ασφαλιστικών ταµείων.
Στα θετικά στοιχεία θα
ήθελα να αναφέρω την παραγωγή κρασιών
που φέρνουν το στίγµα της χρονιάς, τη
µικρότερη καταπόνηση του σταφυλιού και
του γλεύκους κατά την οινοποίηση αφού
χρησιµοποιούµε όπου µπορούµε τα χέρια
µας και όχι τα µηχανήµατα, την αξιοποίηση
όλου του σταφυλιού (τσίπουρο για
οικογενειακή κατανάλωση, κοµπόστ για
τον µπαξέ κλπ) και τέλος ένα σχετικά
µικρότερο λειτουργικό κόστος κυρίως
όσον αφορά τη θέρµανση που είναι πολύ
σηµαντικός παράγοντας του κόστους στη
βόρεια Ελλάδα και το ρεύµα (αφού
θερµαίνουµε και καίµε ρεύµα µόνο όταν
είµαστε στο οινοποιείο).
Εμπορία
Και εδώ οι δυσκολίες
είναι µεγάλες. Το κόστος συνεχούς
διαφήµισης µε τους συνήθεις τρόπους
(καταχωρήσεις, συµµετοχές σε διαγωνισµούς
και εκθέσεις κλπ) είναι υψηλό σε σχέση
µε τα µεγέθη µας. Το ίδιο και η αποστολή
κρασιών στην Ελλάδα και το εξωτερικό
για τους ίδιους σκοπούς (το κόστος
αποστολής µιας φιάλης είναι διπλάσιο,
τριπλάσιο ή και τετραπλάσιο από την
τιµή της).
Αλλά και το να στείλεις
κρασιά σε έναν πελάτη στο εξωτερικό
κοστίζει. Πληρώνεις τα ίδια χρήµατα στο
τελωνείο εάν στείλεις 10 κιβώτια ή µία
παλέτα. Και είναι δύσκολο να ενταχθείς
σε ένα εµπορικό δίκτυο µε το βαθµό
δυσκολίας να είναι αντιστρόφως ανάλογος
της παραγωγής που διαθέτεις.
Πολλά από τα προβλήµατα
αυτά λύνονται ή αντιµετωπίζονται ως
ένα βαθµό µε συνεργασία (κάτι που για
µας τους Έλληνες είναι το µελανό µας
σηµείο):
Συµµετέχοντας σε
συλλογικούς φορείς του κλάδου (π.χ.
ΕΝΟΑΒΕ), µπορείς να εξασφαλίσεις την
παρουσία σου στο προσκήνιο µέσα από
οµαδικές προωθητικές ενέργειες (εκθέσεις,
διαγωνισµούς,
έντυπα, καταχωρήσεις
κλπ).
∆ηµιουργώντας το δίκτυο
µικρών παραγωγών (Αυθεντικά Οινοποιεία)
µε στόχο την προώθηση των πωλήσεων
κυρίως στο εξωτερικό µε κοινές δράσεις,
ακόµα και κοινές αποστολές σε επιλεγµένες
χώρες στόχους ως ελληνικό κρασί.
Το µεγάλο πλεονέκτηµα
των µικρών οικογενειακών οινοποιείων
είναι η δυνατότητά τους να πουλούν
απευθείας στον καταναλωτή
Στόχος µας είναι η
πώληση του κύριου όγκου της παραγωγής
από το οινοποιείο. Προσπαθούµε να
συνδυάσουµε το κρασί µε την τοπική
γαστρονοµία και κυρίως µε προϊόντα που
το ίδιο το οινοποιείο παράγει. Αυτό σου
δίνει τη δυνατότητα πιο άµεσης και
ζεστής επαφής µε τον καταναλωτή, τον φέρνεις
πιο κοντά, αποκτάς προσωπική σχέση.
Έχεις παράλληλα τη δυνατότητα διαφορετικής
τιµολογιακής πολιτικής σε σχέση µε την
ποιότητα της χρονιάς, γίνεσαι πιο
«ειλικρινής».
Για να γίνει αυτό όµως
πρέπει να δηµιουργήσεις γεγονότα-θεσµούς
που θα φέρουν κόσµο στο οινοποιείο.
Είτε αυτό είναι «Ανοικτές
Πόρτες», είτε άλλες εκδηλώσεις του
κλάδου, είτε κάτι που εσύ δηµιουργείς.
Εµείς πιστεύοντας στα
κοινωνικά δίκτυα δηµιουργήσαµε µία
αστική µη κερδοσκοπική εταιρία, τους "Φίλους του Ξινόµαυρου". Είναι ουσιαστικά
µία οµάδα ανθρώπων η οποία συµµετέχει
ενεργά σε όλες τις παραγωγικές
δραστηριότητες της εταιρίας µας. Κάθε
χρόνο µετά τον τρύγο δοκιµάζουµε το
Ξινόµαυρο της χρονιάς και αποφασίζουµε
τις εκδηλώσεις που θα πραγµατοποιήσουµε
κατά τη διάρκεια της νέας χρονιάς
(κλάδεµα, κορυφολόγηµα-αµπελόφυλλα, τρύγος κλπ)
Γίνονται µε τον τρόπο
αυτό κοινωνοί του Ξινόµαυρου, µαθαίνουν
γι αυτό, το γνωρίζουν και µιλούν γι αυτό
στο δικό τους κύκλο. Γίνονται έτσι
συνειδητοί πρεσβευτές του κρασιού µας.
Κλείνοντας θα ήθελα να
συνοψίσω τα στοιχεία που θεωρώ ότι
συµβάλλουν στη δηµιουργία µιας
επιτυχηµένης αµπελοοινικής εκµετάλλευσης
1. Αυτογνωσία. Γνωρίζουµε
τα πλεονεκτήµατα και τα µειονεκτήµατά
µας, τα δυνατά και τα αδύνατα σηµεία
µας.
2. Καθορίζουµε το
κοινό-στόχο µας και δεν αµφιταλαντευόµαστε
µε σκοπό το πρόσκαιρο κέρδος (δεν
ακολουθούµε τις εφήµερες τάσεις της
αγοράς)
3. Πιστεύουµε στο ποιοτικό
προϊόν το οποίο παράγουµε και δουλεύουµε
συστηµατικά στην ίδια προαποφασισµένη
από εµάς κατεύθυνση
4. Χτίζουµε την ιστορία
της εκµετάλλευσης
Η δηµιουργία ενός
οικογενειακού οινοποιείου είναι επιλογή
τρόπου ζωής
2 σχόλια:
Καλησπέρα.Θα ήθελα να κάνω μια ερώτηση.Τι διαδικασιες απαιτούνται για το άνοιγμα μιας τέτοιας μορφής μικρή επιχείρηση;
Αγαπητή φίλη,
σας ευχαριστώ καταρχήν για την επικοινωνία και καλή σας χρονιά!
θα μπορούσατε να επικοινωνήσετε με τα εκπαιδευτικά ιδρύματα τα οποία περιλαμβάνουν τον οίνο στις κατευθύνσεις τους, όπως το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το οποίο έχει μεταπτυχιακό στο συγκεκριμένο τομέα, αλλά και το ΤΕΙ Αθήνας που έχει το Τμήμα Οινολογίας και Τεχνολογίας Ποτών. Γράψτε σας παρακαλώ το e-mail σας, να σας δώσω δυο τρεις πληροφορίες ακόμα.
Να είστε καλά.
Δημοσίευση σχολίου